Het vaginale slijmvlies
De rol van slijmvlies in de algehele gezondheid
Het vaginale slijmvlies maakt een belangrijk deel uit van onze slijmvliezen. Die zijn op meerdere plaatsen in het lichaam te vinden, zoals in de mond, darmen, oren, longen en huid. Deze slijmvliezen vervullen samen met het vaginale slijmvlies een belangrijke rol in het behoud van je gezondheid.
- Slijmvliezen beschermen je tegen indringers zoals bacteriën en virussen. Op die manier maken slijmvliezen een substantieel deel uit van je afweersysteem.
- Slijmvliezen bieden voeding en aanhechtingsplaatsen voor gezondheidsbevorderende micro-organismen. Deze worden ook wel 'flora’ of het microbioom Deze micro-organismen helpen mee om je te beschermen tegen bacteriën en virussen waar je klachten van kunt krijgen.
Het vaginale slijmvlies moet zuur zijn
Het vaginale slijmvlies bestaat bij voorkeur uit slijm met een lage zuurtegraad (pH). Een gezonde pH-waarde van het vaginale slijmvlies ligt tussen de 3,5 en 4,5 [3,4]. Ter vergelijking: azijn heeft meestal een pH-waarde van 2 tot 3.
Deze lage pH-waarde zorgt dus voor een zuur vaginaal milieu wat belangrijk is voor de afweer van ziekmakende micro-organismen. En dat is weer belangrijk voor het behoud van een goede vaginale flora.
Deze lage zuurtegraad komt omdat de epitheelcellen van de vagina én bacteriën uit de vaginale flora melkzuur produceren. De gezonde vagina bevat dan ook enkel bacteriën die behoren tot de groep van de lactobacillen, waarbij ‘lacto’ staat voor lactaat ofwel melkzuur.
Dat melkzuur is van onmiskenbaar belang voor een goede vaginale gezondheid.
De vaginale epitheelcellen produceren 20% van het aanwezige melkzuur terwijl de lactobacillen 80% van de productie voor hun rekening nemen. Je wilt je vaginale flora dus zeker te vriend houden!
Wat zorgt voor een gezond vaginaal slijmvlies?
De productie van vaginaal slijmvlies wordt geregeld door je hormonen, voornamelijk door het hormoon oestrogeen. Dit is een van je geslachtshormonen.
Maar voor een optimale productie van voldoende gezond slijm en melkzuur hebben de epitheelcellen van de vagina en de flora wel bepaalde cruciale voedingsstoffen nodig. Denk bijvoorbeeld aan voldoende vitaminen en mineralen. Hierna lees je welke dat zijn.
Ook de samenstelling van de flora kan zowel positief als negatief beïnvloed worden door voeding en leefstijl. Een goede samenstelling van de vaginale flora zorgt tegelijk voor de opbouw van gezond slijmvlies. Een mooie wisselwerking dus!
Voeding die helpt bij vaginale klachten
Goede vetten en vetoplosbare vitaminen
De inname van te veel verzadigd vet en transvet is gelinkt aan het hogere kans op een bacteriële infectie in de vagina, ook wel een bacteriële vaginose genoemd [5]. Het is dus aan te raden deze vetten, die vooral aanwezig zijn in heel wat industrieel bewerkte voeding en rood vlees, te vermijden. Je kunt ze beter vervangen door gezonde vetten zoals meervoudig onverzadigde vetzuren uit vis, zeewier en noten.
Enkele voorbeelden van voedingsmiddelen die rijk zijn aan vitamine E zijn zonnebloempitten, amandelnoten, spinazie en pompoen.
Vitamine D maken we zelf aan onder invloed van zonlicht maar kan ook via de voeding worden ingenomen. Vooral vette vis is rijk aan vitamine D.
Minder snelle suikers
Het eten van veel snelle suikers zoals die in (wit)brood, gebak, snoepgoed en frisdrank is gerelateerd aan een grotere kans op bacteriële vaginose [9]. Het is dus verstandig om deze voedingsmiddelen te vermijden ter preventie of behandeling van een bacteriële vaginale infectie. Je kan ze het beste vervangen door voedingsmiddelen met minder suikers en tragere suikers, zoals die in groente en fruit.
De invloed van leefstijl op vaginale klachten
Roken
Roken tast de vaginale flora aan. Het is wetenschappelijk aangetoond dat roken in veel gevallen leidt tot een vaginale dysbiose en een toegenomen kans op bacteriële infecties van de vagina [10,11]. Een dysbiose is een verstoring in de samenstelling en verhouding tussen de verschillende soorten flora die samen een ecosysteem vormt. Roken doe je dus beter niet.
Hygiëne en anticonceptie
Het gebruik van tampons of vaginale douches verstoort het vaginale milieu. Ze tasten de celwand en het slijmvlies zodanig aan dat de werking van het immuunsysteem ter plaatse wordt verstoord. Dit vergroot de kans op bacteriële vaginose [12,13].
Ook cosmetische producten zoals lotion of zeep zorgen voor een verstoring van het vaginale milieu [13].
Vervolgens hebben bepaalde anticonceptiemiddelen zoals een koperspiraal een negatieve impact op het vaginale milieu [14].
Stress
Aanhoudende stress kan het vaginale milieu negatief beïnvloeden [15]. Dat komt omdat je bij stress onder andere het stresshormoon cortisol aanmaakt. Een langdurige en/of hoge productie van cortisol leidt ertoe dat het lichaam minder voedingsstoffen voor de vaginale flora beschikbaar zal stellen. Daardoor zijn er op termijn minder bacteriën die het nodige melkzuur kunnen produceren waardoor de pH-waarde toeneemt en de hele homeostase verstoord wordt. Dit betekent dat je vatbaarder wordt voor allerhande infecties.
