Immunologische homeostase
Een fysiologische ontstekingsreactie is een sterk gereguleerde reactie. Het komt stevig op tot een bepaald punt, zwakt af en stopt daarna ‘vanzelf’. Op deze manier behoudt je lichaam een immunologische homeostase.
Het kan ook voorkomen dat je een immunologische disbalans hebt. Dan is er een verstoring van het immuunsysteem. Is het immuunsysteem ‘overactief’, dan kunnen chronische ontstekingen en auto-immuunziekten ontstaan. Wanneer het immuunsysteem te ‘inactief’ is en dus te veel tolereert, komt het immuunsysteem niet genoeg in actie wanneer dat nodig is en kan een immunodeficiëntie ontstaan.
Een belangrijke schakel hierbij is de ‘eicosanoïdenswitch’, die het immuunsysteem activeert of uitschakelt. Omega 3-vetzuren uit vis spelen hierin een sleutelrol.
Factoren die je weerstand beïnvloeden
Je weerstand wordt beïnvloed door veel verschillende factoren, zoals voeding en beweging. Maar het gaat verder dan dat… Al vanaf de eerste levensjaren spelen omstandigheden een grote rol in hoe sterk jouw afweer zich ontwikkelt en functioneert. Voorbeelden van deze omstandigheden en factoren zijn:
- Voeding van moeder voor én tijdens de zwangerschap
- Natuurlijke geboorte of via een keizersnede
- Borst- en flesvoeding
- Het hebben van broer(s)/zus(sen)
- Het hebben van (huis)dieren
Voedingsstoffen
Ook de voedingsstoffen die je als kind binnenkrijgt spelen een grote rol. De stoffen die de ontwikkeling van het immuunsysteem en het risico op niet-overdraagbare aandoeningen tijdens de eerste 1000 levensdagen beïnvloeden zijn bijvoorbeeld eiwitten, omega 3-vetzuren, vitamine B12, vitamine D, ijzer en zink.
Slaap
Slaap speelt een cruciale rol in het reguleren van het immuunsysteem. Bij slaaptekort raakt de afweer uit balans, waardoor je vatbaarder wordt voor infecties. Voor een betere slaapkwaliteit helpt het om je kamer volledig donker te maken, de temperatuur koel te houden en elektronische apparaten te vermijden.
Bioritme
Een verstoord bioritme kan leiden tot ontregeling van de immuunreacties en het ontstaan van ontstekingen. Met een paar eenvoudige gewoonten ondersteun je een natuurlijk ritme:
-
- Volg een 12-12 voedingsritme (12 uur eten, 12 uur vasten).
- Zorg voor voldoende daglicht, bij voorkeur direct na het opstaan.
- Neem ’s ochtends een korte koude douche om je natuurlijke energie te activeren.
Beweging en buitenlucht
Fysieke activiteit in combinatie met buitenlucht heeft een krachtige invloed op je immuunsysteem. Toch blijkt uit onderzoek dat Nederlanders in de wintermaanden gemiddeld meer dan 21 uur per dag binnen doorbrengen, waardoor blootstelling aan daglicht en natuur veel te weinig is.
Maak daarom dagelijks bewust tijd voor een wandeling, bij voorkeur in de natuur. Vooral een bosrijke omgeving ondersteunt de weerstand: het verlaagt stresshormonen zoals adrenaline en geeft je lichaam zuurstof, daglicht en rust. Zo vormen beweging, natuur en frisse lucht samen een natuurlijke boost voor je afweer.
Stress
In ruststand kan het lichaam zich richten op spijsvertering en herstel, terwijl immuuncellen veilig in de lymfeklieren verblijven.
Bij acute stress ontstaat de bekende fight-or-flight-reactie: adrenaline activeert immuuncellen en cortisol zorgt dat ze naar de juiste plek worden gestuurd om ziekteverwekkers aan te pakken. Wanneer de taak erop zit en de ziekteverwekker is bestreden dan stuurt cortisol de immuuncellen weer terug naar de ‘barakken’.
Bij chronische stress blijft dit mechanisme actief. Immuuncellen circuleren dan voortdurend in de bloedbaan en reageren niet meer goed op cortisol. Het gevolg: een blijvende belasting van het immuunsysteem en een verhoogd risico op laaggradige ontstekingen. Dat heeft een chronische (laaggradige) ontsteking tot gevolg.
Daarom is stressreductie essentieel om de weerstand in balans te houden.
Darmgezondheid
Het darmmicrobioom speelt een cruciale rol in de ontwikkeling en training van het immuunsysteem. Tegelijkertijd helpt het immuunsysteem om de balans in de darmflora – de symbiose – te bewaken. Zo zijn darm en immuunsysteem onlosmakelijk met elkaar verbonden.
Wist je dat ongeveer 80% van alle lymfocyten zich bevindt in het mucosale immuunsysteem van de darmen? Het darmmicrobioom stimuleerd en reguleert de afweer continu: het bepaalt of immuuncellen reageren of juist tolerant blijven. Daarom is het ondersteunen van de darmgezondheid essentieel om je weerstand optimaal te houden.
Lees het blog: “
Wat is het darmmicrobioom?” als je hier meer over wilt weten.
Voedingsstatus
Een gevarieerd voedingspatroon helpt om de weerstand optimaal te ondersteunen. Immuuncellen worden sterk beïnvloed door voedingsstoffen. Voorbeelden van voedingsstoffen die een belangrijke rol spelen bij het immuunsysteem zijn:
- Vitamine C o.a. uit citrusvruchten, paprika en broccoli.
- Vitamine D wordt aangemaakt onder invloed van zonlicht.
- Vitamine E en zink uit zeevruchten, noten en zaden.
- Omega 3-vetzuren uit vette vis en andere voeding uit zee
- Groene thee
- Lactoferrine is een lichaamseigen eiwit dat o.a. vrijkomt bij fysieke inspanning.
Vasten
Niet alleen wat je eet, maar ook wanneer je eet, heeft invloed op je afweer. Intermitterend vasten blijkt het immuunsysteem te reguleren en ontstekingsfactoren te verlagen. Het stimuleert immuuncellen om zich naar de juiste plek in het lichaam te verplaatsen en verhoogt de productie van antimicrobiële stoffen.
Bovendien draagt vasten bij aan een stabiel bioritme – een dubbele winst, want een gezond dag-nachtritme speelt een belangrijke rol in de afweer.
Preventieve aanpak: de integrale weg
Gezondheid draait om het ondersteunen van de herstellende kracht van je lichaam. Het is daarom belangrijk altijd breder te kijken dan alleen naar de symptomen.
Preventieve vuistregels
Zorg voor een gevarieerd voedingspatroon rijk aan essentiële nutriënten, zoals vitamine D, zink, selenium en omega 3-vetzuren. Vergeet niet tussendoor te vasten. - Ondersteun het microbioom.
- Zorg voor voldoende kwalitatieve slaap, een stabiel bioritme en beperk chronische stress.
- Beweeg dagelijks, het liefst in de natuur.
Wat te doen bij een besmetting?
- Neem
rust en geef je lichaam de tijd.
- Eet
licht verteerbaar of pas tijdelijk vasten toe.
- Vermijd
intensieve inspanning en stress.
- Ondersteun
je afweer met natuurlijke voedingsstoffen en laat koorts of hoest niet te
snel onderdrukken – dit zijn nuttige afweerreacties.
Conclusie
Een goed functionerend immuunsysteem vraagt om een integrale aanpak:
- Preventie - dit doe je met een gezonde levensstijl.
- Niet remmen, wel helpen - tijd, energie en de juiste voedingsstoffen helpen je immuunsysteem.
- Onderhoud een goed microbioom.
